Συμμετοχή στα αποκτήματα

   Κατά τη διάρκεια του γάμου, υπάρχει το ενδεχόμενο, η περιουσία του ενός εκ των δύο συζύγων να αυξηθεί σημαντικά, χάρη στη συμβολή του άλλου. Έτσι, μετά τη λύση του γάμου, μπορεί να επιδιωχθεί η λεγόμενη συμμετοχή στα αποκτήματα, για να διεκδικηθεί η συμβολή του ενός συζύγου στην επαύξηση της περιουσίας του άλλου. Αυτή η συμβολή δεν είναι απαραίτητα οικονομική, αλλά μπορεί να αφορά και παροχή υπηρεσιών. Κλασσική περίπτωση είναι αυτή όπου η σύζυγος, αναλαμβάνοντας το νοικοκυριό και την ανατροφή των τέκνων, επιτρέπει την απρόσκοπτη οικονομική και περιουσιακή ανάπτυξη κι εξέλιξη του άλλου συζύγου, οπότε και δικαιούται να διεκδικήσει το «μερίδιό» της. Σε κάθε περίπτωση, κατά τεκμήριο, η συμβολή αυτή συνίσταται στο 1/3 της αυξητικής διαφοράς της περιουσίας.

   Αν ο γάμος λυθεί ή ακυρωθεί και η περιουσία του ενός συζύγου έχει, αφότου τελέστηκε ο γάμος, αυξηθεί, ο άλλος σύζυγος, εφόσον συνέβαλε με οποιονδήποτε τρόπο στην αύξηση αυτή, δικαιούται να απαιτήσει την απόδοση του μέρους της αύξησης το οποίο προέρχεται από τη δική του συμβολή (άρθρο 1400 Α.Κ.).

   Οι προϋποθέσεις της αξίωσης συμμετοχής στα αποκτήματα του ενός συζύγου από τον άλλο με βάση τα άρθρα 1400 και 1401 ΑΚ είναι:

   α) η λύση ή ακύρωση του γάμου ή, κατ` ανάλογη εφαρμογή, η συμπλήρωση τριετούς διάστασης των συζύγων,

   β) η αύξηση της περιουσίας του ενός των συζύγων κατά τη διάρκεια του γάμου

   γ) η συμβολή του ενάγοντος συζύγου στην αύξηση, με οποιοδήποτε τρόπο, της περιουσίας του υπόχρεου

   δ) η μη παρέλευση της διετούς αποσβεστικής προθεσμίας άσκησης του εν λόγω δικαιώματος.

   Ειδικότερα, για το στοιχείο της αύξησης, λαμβάνεται υπόψη το σύνολο της περιουσιακής κατάστασης του υπόχρεου, ώστε, από τη σύγκριση αυτής στο χρονικό σημείο της τέλεσης του γάμου (αρχική περιουσία) με την υπάρχουσα στο χρονικό σημείο που γεννάται η αξίωση (τελική περιουσία) πρέπει να προκύπτει αύξηση. Ως αύξηση νοείται όχι μία συγκεκριμένη κτήση, αλλά η διαφορά που υπάρχει στην περιουσιακή κατάσταση του υπόχρεου σε δύο διαφορετικά χρονικά σημεία, ήτοι κατά την τέλεση του γάμου και κατά το χρόνο που γεννιέται η αξίωση για συμμετοχή στα αποκτήματα. Από τη σύγκριση της αξίας αυτών, αναγόμενα σε τιμές του χρόνου ασκήσεως της αγωγής, θα κριθεί αν υπάρχει περιουσιακή αύξηση του ενός συζύγου που να δικαιολογεί την αξίωση του άλλου για συμμετοχή στα αποκτήματα. Από τη σύγκριση της αξίας αυτών, αναγομένης σε τιμές του χρόνου που γεννήθηκε η αξίωση, θα κριθεί αν υπάρχει περιουσιακή αύξηση του ενός συζύγου που να δικαιολογεί την αξίωση του άλλου για συμμετοχή στα αποκτήματα.

   Ο εναγόμενος δε, ως υπόχρεος σύζυγος, του οποίου φέρεται η περιουσία, ότι αυξήθηκε με τη συμβολή του ενάγοντος συζύγου μπορεί να προβάλει, μεταξύ άλλων και στις δύο περιπτώσεις του άρθρου 1400 του ΑΚ, ότι η συμβολή του ενάγοντος ήταν κάτω από το ένα τρίτο ή ότι δεν υπάρχει κάποια συμβολή. Για να γίνει όμως δεκτή η ανυπαρξία συμβολής που αποκλείει την αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα, θα πρέπει ο εναγόμενος σύζυγος να επικαλεσθεί και αποδείξει, ότι ο φερόμενος δικαιούχος της αξίωσης συμμετοχής σύζυγος, είτε δεν μπορούσε εκ των πραγμάτων, είτε δεν ήθελε να συμβάλει και ότι η επαύξηση της περιουσίας οφείλεται μόνο σ` αυτόν.

   Εξαιρέσεις από την εφαρμογή του άρθρου 1400 Α.Κ.:

   1. Δεν εμπίπτουν οι σχέσεις δύο ατόμων που συζούν σε ελεύθερη συμβίωση, χωρίς να έχουν τελέσει γάμο, ακόμα κι αν έχουν συνάψει μεταξύ τους σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης. Έτσι δύο άνθρωποι που συζούν, έστω και για πολλά χρόνια, χωρίς να έχουν παντρευτεί και η περιουσία του ενός εκ των δύο αυξήθηκε και με τη συμβολή του άλλου, δεν μπορεί ο άλλος να αξιώσει τη συμμετοχή του ούτε με αγωγή συμμετοχής στα αποκτήματα ούτε και με αγωγή αδικαιολογήτου πλουτισμού.

   2. Ο σύζυγος στην περίπτωση που έχει εκδοθεί αμετάκλητη απόφαση δικαστηρίου για το διαζύγιο έχει ένα χρονικό περιθώριο (αποσβεστική προθεσμία) δύο ετών (το κάθε έτος λογίζεται ως 365 ημερολογιακές ημέρες) για να ασκήσει αγωγή συμμετοχής στα αποκτήματα, διαφορετικά το δικαίωμά του παραγράφεται.

   Στην περίπτωση δε, που οι σύζυγοι βρίσκονται σε διάσταση που διαρκεί περισσότερο από τρία έτη, χωρίς να προχωρούν στην έκδοση διαζυγίου, τότε για την περίπτωση αυτή ισχύουν τα εξής : α) έχει υποστηριχτεί η άποψη ότι και εδώ η αγωγή συμμετοχής στα αποκτήματα πρέπει να ασκηθεί μέσα σε χρονικό διάστημα δύο ετών από τη στιγμή που συμπληρώνεται η τριετής διάσταση των συζύγων και β) υπάρχει και η κυρίαρχη άποψη ότι για όσο χρονικό διάστημα εξακολουθεί να υπάρχει η διάσταση των συζύγων μετά την συμπλήρωση της τριετίας από την έναρξή της, το δικαίωμα του συζύγου να ασκήσει την αγωγή συμμετοχής στα αποκτήματα δεν παραγράφεται με το δικαιολογητικό λόγο ότι αφού δεν έχει λυθεί ακόμα ο γάμος δεν έχουν γεννηθεί ακόμη και οι συνέπειες της λύσης του.