Γονική Μέριμνα – Επιμέλεια Τέκνου

   Σύμφωνα με το άρθρο 1510 ΑΚ «η μέριμνα για το ανήλικο τέκνο είναι καθήκον και δικαίωμα των γονέων (γονική μέριμνα), οι όποιοι την ασκούν από κοινού και εξίσου. Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει την α) επιμέλεια του προσώπου, β) τη διοίκηση της περιουσίας και γ) την εκπροσώπηση του τέκνου σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη, που αφορούν το πρόσωπο ή την περιουσία του. Η βασική ρύθμιση που εισάγει ο Αστικός Κώδικας στο άρθρο 1510 παρ. 1 είναι ότι η γονική μέριμνα ανήκει και στους δύο γονείς, καθένας από τους οποίους έχει καθήκον και συγχρόνως δικαίωμα να προβαίνει στην άσκησή της. Σε περίπτωση όπου η γονική μέριμνα παύει λόγω θανάτου, κήρυξης σε αφάνεια ή έκπτωσης του ενός γονέα, η γονική μέριμνα ανήκει αποκλειστικά στον άλλο. Αν ο ένας από τους γονείς αδυνατεί να ασκήσει τη γονική μέριμνα για πραγματικούς λόγους ή γιατί είναι ανίκανος ή περιορισμένα ικανός για δικαιοπραξία, την ασκεί μόνος ο άλλος γονέας.

   Η επιμέλεια όμως του προσώπου του τέκνου ασκείται και από τον ανήλικο γονέα Η επιμέλεια των τέκνων, ως επί των πλείστων κατόπιν διάζευξης των συζύγων, είναι ίσως το σημαντικότερο σημείο διαξιφισμών μεταξύ των γονέων κατά την διαδικασία του διαζυγίου. Ο όρος επιμέλεια τέκνου περιλαμβάνει ιδίως την ανατροφή, την επίβλεψη, τη μόρφωση, την εκπαίδευση καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου διαμονής του ανηλίκου τέκνου ή τέκνων.

   Η επιμέλεια του τέκνου αποτελεί αναφαίρετο καθήκον και δικαίωμα αμφοτέρων των γονέων, οι οποίοι πρέπει να την ασκούν από κοινού, με ευσυνειδησία, συναποφασίζοντας για όλα τα καίρια ζητήματα που αφορούν την ανάπτυξη με κοινωνική ευσυνειδησία της προσωπικότητάς του, ήτοι κάθε ζήτημα, το οποίο σχετίζεται με την ψυχική και σωματική ανάπτυξη του ανηλίκου τέκνου (ένδυση, υπόδηση, τροφή, στέγη, υγεία, μόρφωση, επαγγελματική εκπαίδευση). Η επιμέλεια τέκνων μετά το διαζύγιο αποτελεί περιεχόμενο της γονικής μέριμνας και μάλιστα είναι η σημαντικότερη από τις τρεις λειτουργίες της γονικής μέριμνας (επιμέλεια, διοίκηση της περιουσίας του και εκπροσώπηση του τέκνου σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη που αφορά το πρόσωπο ή την περιουσία του τέκνου), αποτελώντας ουσιαστικά τον πυρήνα του γονικού λειτουργήματος.

   Το Μονομελές Πρωτοδικείο είναι αρμόδιο να ρυθμίσει την ανάθεση της επιμέλειας των τέκνων σε περίπτωση διακοπής της εγγάμου συμβιώσεως ή διαζυγίου. Η απόφαση του δικαστηρίου πρέπει επίσης να σέβεται την ισότητα μεταξύ των γονέων και να μην κάνει διακρίσεις εξαιτίας ιδίως του φύλου, του σεξουαλικού προσανατολισμού, της φυλής, της γλώσσας, της θρησκείας, των πολιτικών ή όποιων άλλων πεποιθήσεων, της ιθαγένειας, της εθνικής ή κοινωνικής προέλευσης ή της περιουσίας. Το Δικαστήριο οφείλει να αποβλέπει στο βέλτιστο συμφέρον του τέκνου, που εξυπηρετείται ιδίως από την ουσιαστική συμμετοχή και των δύο γονέων στην ανατροφή και φροντίδα του, καθώς επίσης και από την αποτροπή διάρρηξης των σχέσεων του με καθένα από αυτούς, όταν αποφασίζει σχετικά με την ανάθεση ή με τον τρόπο άσκησής της. Οι ικανότητες των γονέων, το περιβάλλον, το επάγγελμα, η πνευματική τους ανάπτυξη και η δράση τους στο κοινωνικό σύνολο, η σταθερότητα των συνθηκών ανάπτυξης του τέκνου χωρίς εναλλαγές στις συνθήκες διαβίωσης περιλαμβάνονται στα κριτήρια προσδιορισμού του συμφέροντος του τέκνου. Ουσιώδους σημασίας είναι η ύπαρξη τυχόν ιδιαίτερου δεσμού του τέκνου προς έναν από τους γονείς του, η οποία λαμβάνεται σοβαρά υπόψη από το Δικαστήριο.

   Σε αντίθεση με τη γονική μέριμνα, που ασκείται κατά βάσει ακόμη και σε περίπτωση διαζυγίου και από τους δυο γονείς, η επιμέλεια ασκείται σε περίπτωση διαζυγίου από τον ένα γονέα. Εάν η επιμέλεια τέκνων μετά το διαζύγιο έχει ανατεθεί με δικαστική απόφαση στον ένα γονέα, λ.χ. στη μητέρα, τότε αυτή έχει αρμοδιότητα να αποφασίζει για τα τρέχοντα μόνο καθημερινά ζητήματα, τα σχετιζόμενα με την επιμέλεια του τέκνου και όχι για τα λοιπά (σοβαρά) θέματα, επί των οποίων η λήψη αποφάσεων εξακολουθεί να παραμένει στον πυρήνα της γονικής μέριμνας, όπως λ.χ. η ονοματοδοσία, η επιλογή θρησκεύματος, η διενέργεια σοβαρής χειρουργικής επέμβασης κ.α.). Η επιμέλεια παιδιού μετά από διαζύγιο είναι η πιο σημαντική αλλά και επίπονη διαδικασία όταν δύο άνθρωποι χωρίζουν. Το ποιός γονέας θα αναλάβει την ανατροφή των παιδιών από εκεί και πέρα πρέπει να αποφασίζεται με γνώμονα πάντα το καλό του παιδιού χωρίς εγωισμούς και προσωπικές διαμάχες.