Αποδοχή και αποποίηση κληρονομιάς

   Ι. Αποδοχή Κληρονομιάς

   Με τον θάνατο του κληρονομούμενου, η κληρονομιά επάγεται στους κληρονόμους του, οι οποίοι καθίστανται προσωρινοί κληρονόμοι, έχοντας ως επιλογή είτε να την αποδεχθούν με πράξη αποδοχής κληρονομιάς και να καταστούν οριστικοί κληρονόμοι είτε να την αποποιηθούν με πράξη αποποίησης κληρονομιάς. Η αποδοχή της κληρονομιάς είναι η δήλωση βούλησης του προσωρινού κληρονόμου στον οποίο έχει επαχθεί η κληρονομιά ότι δέχεται την κληρονομιά και ότι επιθυμεί να καταστεί οριστικός κληρονόμος. Η αποδοχή της κληρονομιάς μπορεί αν γίνει είτε ρητά είτε σιωπηρά.

   Ρητή αποδοχή της κληρονομίας γίνεται με σύνταξη σχετικής πράξης αποδοχής κληρονομίας, η οποία συνήθως περιβάλλεται τον συμβολαιογραφικό τύπο, αφού απαιτείται δημόσια έγγραφο. Ωστόσο μπορεί να γίνει και με δήλωση στη Γραμματεία του κατά τόπον αρμοδίου Πρωτοδικείου. Συνέπεια της πράξης αυτής είναι ότι ο προσωρινός κληρονόμος καθίσταται οριστικός κληρονόμος, ωστόσο ακόμη δεν αποκτά κυριότητα επί των ακινήτων της κληρονομιάς. Για να καταστεί κύριος θα πρέπει να μεταγραφεί η συμβολαιογραφική πράξη αποδοχής της κληρονομιάς στο κατά τόπον αρμόδιο Υποθηκοφυλακείο.

   Σιωπηρή αποδοχή της κληρονομιάς γίνεται με ποικίλους τρόπους που συνίστανται σε πράξεις ή παραλείψεις του προσωρινού κληρονόμου. Αρχικά ορισμένες πράξεις «ανάμιξης του κληρονόμου στην κληρονομιά» με τις οποίες εκδηλώνεται η σαφής πρόθεση αποδοχής της κληρονομιάς από τον προσωρινό κληρονόμο είναι η αίτηση για έκδοση κληρονομητηρίου, το οποίο κατονομάζει τον αιτούντα ως κληρονόμο, η άσκηση περί κλήρου αγωγής ή διεκδικητικής αγωγής για διεκδίκηση πράγματος της κληρονομιάς που περιήλθε σε τρίτον, η υποβολή δήλωσης φόρου κληρονομιάς, η χρησιμοποίηση πράγματος της κληρονομιάς σαν δικό του, η διάθεση κληρονομιαίων, η άφεση χρέους της κληρονομιάς, κ.α. Επιπλέον η παράλειψη του προσωρινού κληρονόμου να αποποιηθεί την κληρονομιά εντός της προβλεπόμενης βραχείας προθεσμίας των τεσσάρων (4) μηνών από τότε που έμαθε την επαγωγή της κληρονομιάς και τον λόγο της επαγωγής συνεπάγεται σιωπηρή αποδοχή της κληρονομιάς (πλασματική αποδοχή της κληρονομιάς), τεκμαίρεται δηλαδή ότι αποδέχθηκε σιωπηρά την κληρονομιά.

   ΙΙ. Αποποίηση κληρονομιάς

   Η αποποίηση της κληρονομιάς είναι η δήλωση βούλησης του προσωρινού κληρονόμου στον οποίο έχει επαχθεί η κληρονομιά ότι δεν δέχεται την κληρονομιά και δεν επιθυμεί να καταστεί οριστικός κληρονόμος. Η αποποίηση της κληρονομιάς γίνεται με δήλωση στη Γραμματεία του κατά τόπον αρμοδίου Πρωτοδικείου (στην περιφέρεια του οποίου είχε την κατοικία ή τη διαμονή του ο κληρονομούμενος). Η προθεσμία για την αποποίηση της κληρονομιάς είναι τέσσερις (4) μήνες από τότε που ο κληρονόμος έλαβε γνώση της επαγωγής και του λόγου της κληρονομιάς. Η τελευταία βραχεία προθεσμία παρατείνεται και γίνεται ένα (1) έτος σε περίπτωση που ο κληρονόμος ήταν κάτοικος εξωτερικού ή σε περίπτωση που η επαγωγή της κληρονομιάς έγινε όσο ο κληρονόμος κατοικούσε στην αλλοδαπή.

   Σε περίπτωση αποποίησης της κληρονομιάς, η κληρονομιά επάγεται στους κληρονόμους του αποποιήσαντα κληρονόμου. Σ’ αυτό το σημείο λοιπόν ο αποποιήσας θα πρέπει να δώσει ιδιαίτερη προσοχή σε περίπτωση που υπάρχουν κατιόντες (τέκνα), διότι η τυχόν κατάχρεη κληρονομία επάγεται σ’ αυτά. Σκόπιμη είναι η έγκαιρη αποποίηση της κληρονομιάς και για λογαριασμό του ανηλίκου τέκνου εκ μέρους των γονέων του κατόπιν χορηγήσεως σχετικής άδειας από το αρμόδιο Δικαστήριο.

   Η προθεσμία για την αποποίηση της κληρονομιάς είναι τέσσερις (4) μήνες από τότε που ο κληρονόμος έλαβε γνώση της επαγωγής και του λόγου της κληρονομιάς. Η τελευταία βραχεία προθεσμία παρατείνεται και γίνεται ένα (1) έτος σε περίπτωση που ο κληρονόμος ήταν κάτοικος εξωτερικού ή σε περίπτωση που η επαγωγή της κληρονομιάς έγινε όσο ο κληρονόμος κατοικούσε στην αλλοδαπή.