Διαθήκες – Είδη Διαθηκών

   Η διαθήκη είναι δικαιοπραξία τυπική. Ο νόμος προβλέπει έγγραφο τύπο για τη σύνταξη της διαθήκης, ο οποίος είναι συστατικός, ενώ η μη τήρησή του καθώς και οι παραβάσεις σχετικά μ’ αυτόν έχουν ως συνέπεια την απόλυτη ακυρότητα της διαθήκης.

   Τα είδη των διαθηκών διακρίνονται ανάλογα με τον τύπο σε δύο βασικές κατηγορίες: τις τακτικές (ιδιόγραφες, δημόσιες και μυστικές) στις οποίες αναφέρεται το κοινό δίκαιο των διαθηκών και έκτακτες («σε πλοίο», «σε εκστρατεία» και σε αποκλεισμό») που δικαιολογούνται από έκτακτες περιστάσεις.

   Ως προς τις τακτικές διαθήκες:

   Ι. Η ιδιόγραφη διαθήκη είναι η πιο απλή μορφή διαθήκης. Γράφεται από το χέρι του διαθέτη, χρονολογείται (ημέρα, μήνας, έτος) και υπογράφεται από τον ίδιο. Η διαθήκη αυτή μπορεί να φυλαχθεί οπουδήποτε ή να κατατεθεί προς φύλαξη σε συμβολαιογράφο. Δεν μαθαίνουν τρίτοι ούτε το περιεχόμενό της, ούτε ότι συντάχθηκε και αναπροσαρμόζεται ανά πάσα στιγμή που διαθέτης πιστεύει ότι η τελευταία του βούληση άλλαξε. Πλην όμως, συχνά παρατηρείται το φαινόμενο, ιδιόγραφες διαθήκες να περιέχουν όρους που είναι άκυροι και να μην μπορούν να εφαρμοστούν στην πράξη, επειδή ο διαθέτης κατά τη σύνταξή της ιδιόγραφης διαθήκης του δεν συμβουλεύτηκε κάποιο ειδικό, με αποτέλεσμα, αντί να βάζει τα πράγματα σε τάξη με την τελευταία βούλησή του, να τα μπερδεύει περισσότερο. Ο διαθέτης μπορεί να παραδώσει τη διαθήκη και σε τρίτο πρόσωπο να του τη φυλάξει ή και σε συμβολαιογράφο, με την απλή διαδικασία της κατάθεσης εγγράφων.

   ΙΙ. Η δημόσια διαθήκη συντάσσεται με δήλωση του διαθέτη σε συμβολαιογράφο με την παρουσία τριών μαρτύρων ή συντάσσεται ενώπιον δύο συμβολαιογράφων με την παρουσία ενός μάρτυρα. Και στις δύο περιπτώσεις οι μάρτυρες αυτοί δεν επιτρέπεται να είναι σύζυγοι ή συγγενείς του διαθέτη σε ευθεία γραμμή απεριόριστα ή σε πλάγια γραμμή εξ αίματος ή εξ αγχιστείας μέχρι τρίτου βαθμού συγγένειας. Τα πλεονεκτήματα της δημόσιας διαθήκης είναι ότι μπορούν με αυτόν τον τύπο να συντάξουν διαθήκη και πρόσωπα που δεν μπορούν να γράψουν, ούτε να υπογράψουν, αποτρέπεται ο κίνδυνος κλοπής από τρίτους ή απώλειας της διαθήκης, περιορίζεται ο κίνδυνος να ακυρωθεί η διαθήκη λόγω ασαφών διατυπώσεων και έχει την αποδεικτική δύναμη δημοσίου εγγράφου. Η δημόσια διαθήκη όμως παρουσιάζει και σημαντικά μειονεκτήματα σε σχέση με την ιδιόγραφη. Ειδικότερα, η παράβαση κάποιας από τις διατυπώσεις που απαιτεί ο νόμος προκαλεί ακυρότητα της διαθήκης, ακόμη και αν η δήλωση βουλήσεως του διαθέτει δεν έχει κανένα ελάττωμα. Ο κίνδυνος αυτός, καθώς επίσης και το γεγονός ότι τρίτοι θα ακούσουν την τελευταία δήλωση βουλήσεως του διαθέτη, αποτρέπει πολλούς να επιλέξουν αυτόν τον τύπο διαθήκης.

   ΙΙΙ. Η μυστική διαθήκη έχει δύο στάδια: Στο πρώτο στάδιο σύνταξης της μυστικής διαθήκης, ο διαθέτης συντάσσει έγγραφο που περιέχει την τελευταία του βούληση και στο δεύτερο ο διαθέτης παραδίδει ο ίδιος το έγγραφο αυτό σε συμβολαιογράφο, μπροστά σε τρεις μάρτυρες ή μπροστά σε δεύτερο συμβολαιογράφο και ένα μάρτυρα, με τη δήλωση ότι περιέχει την τελευταία του βούληση.

   Ως προς τις τακτικές διαθήκες:

   Τα είδη έκτακτων διαθηκών, ανάλογα με τις εξαιρετικές περιστάσεις που δικαιολογούν την καθιέρωση της κατηγορίας αυτής διαθηκών διακρίνονται σε:

   Ι. «Διαθήκη σε πλοίο» (ελληνικό εμπορικό ή πολεμικό, κατά τη διάρκεια ταξιδιού),

   ΙΙ. «Διαθήκη σε εκστρατεία» (ή κάτω από ανάλογες συνθήκες δηλ. αποκλεισμό, πολιορκία, αιχμαλωσία) την οποία μπορούν να συντάξουν μόνο στρατιωτικοί, γι’ αυτό ονομάζεται και στρατιωτική διαθήκη και

   ΙΙΙ. «Διαθήκη σε αποκλεισμό» η οποία συντάσσεται από πρόσωπα που διαμένουν σε τόπο αποκλεισμένο. Η έκτακτη διαθήκη έχει χρονικό όριο ισχύος, σύμφωνα με το οποίο, αν περάσουν τρεις μήνες από την ημέρα που έπαψαν να υπάρχουν οι έκτακτες περιστάσεις που δικαιολογούσαν τη σύνταξή της και ο διαθέτης ζει ακόμη, η έκτακτη διαθήκη χάνει την ισχύ της.