Διατροφή Ανήλικου Τέκνου

   Το ΑΝΗΛΙΚΟ τέκνο, άγαμο ή έγγαμο, γνήσιο, αναγνωρισμένο, υιοθετημένο, καθώς και το ΕΝΗΛΙΚΟ τέκνο, συνεχίζει και μετά τη διάσπαση της έγγαμης σχέσης των γονέων του, να έχει δικαίωμα διατροφής απέναντί τους.

   Γενικά ανιόντες και κατιόντες έχουν αμοιβαία υποχρέωση διατροφής. Ως διατροφή νοείται το σύνολο των υλικών μέσων, τα οποία είναι απαραίτητα για την ικανοποίηση των βιοτικών αναγκών εκάστου ανθρώπου και αφορούν τη φυσική του συντήρηση, τη μόρφωσή του, την καλλιέργειά του ή την ψυχαγωγία του. Δικαίωμα διατροφής έχει κατά τον νόμο μόνο όποιος δεν μπορεί να διατρέφει τον εαυτό του από την περιουσία του ή από εργασία κατάλληλη για την ηλικία του, την κατάσταση της υγείας του και τις λοιπές βιοτικές του συνθήκες, ενόψει και των τυχόν αναγκών εκπαίδευσής του. Το ανήλικο τέκνο δικαιούται διατροφής έναντι των γονέων του, όταν δεν μπορεί να διατρέφει τον εαυτό του, ακόμη κι αν έχει περιουσία, εφόσον τα εισοδήματα της περιουσίας του ή οποιασδήποτε άλλης πηγής ή το προϊόν της εργασίας του δεν αρκούν για την διατροφή του.

   Η υποχρέωση διατροφής των γονέων υπάρχει ανεξάρτητα από την γονική μέριμνα. Ειδικότερα όμως για το ανήλικο τέκνο, δικαίωμα διατροφής τέκνου από τους γονείς του στοιχειοθετείται ακόμη και εάν έχει περιουσία, εφόσον τα εισοδήματα της περιουσίας του ή το προϊόν της εργασίας του δεν αρκούν για τη διατροφή του.

   Το μέτρο της διατροφής τέκνου προσδιορίζεται με βάση τις ανάγκες του παιδιού, όπως αυτές διαμορφώνονται από τις συνθήκες της ζωής του (ανάλογη διατροφή). Η διατροφή παιδιού περιλαμβάνει όσο είναι αναγκαία για τη συντήρηση του τέκνου καθώς και όσα απαιτούνται για την ανατροφή του και την επαγγελματική και εν γένει εκπαίδευσή του. Ωστόσο επειδή οι ανάγκες διατροφής του τέκνου μπορεί να διαοφοροποιηθούν μετά τη διακοπή της εγγάμου συμβιώσεως ή τη λύση του γάμου, ως γνώμονας λαμβάνεται το έως τώρα βιοτικό του επίπεδο, ωστόσο γίνεται και σύγκριση μεταξύ των έως τώρα συνθηκών της ζωής του καθώς και των νέων διαμορφωθεισών συνθηκών. Μαθηματικά λαμβάνεται δηλαδή εν γένει υπόψη το ποσοτικό μέγιστο ποσό διατροφής που μπορούν να δώσουν οι γονείς καθώς και το ποιοτικό μέγιστο αναγκών του ανηλίκου τέκνου, οι οποίες είναι πρέπει να ικανοποιηθούν απαρεγκλίτως, με βάση το κοινό αίσθημα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

   Αναφορικά με το περιεχόμενο της διατροφής τέκνων, νομολογιακά προκύπτει ότι για τη συντήρηση ενός ανηλίκου τέκνου απαραίτητη είναι η καταβολή μηνιαίων κονδυλίων για την τροφή, τη στέγη, τον φωτισμό, την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη (επισκέψεις σε ιατρούς, τυχόν ασφαλιστική κάλυψη υγείας, αγορά φαρμάκων, πραγματοποίηση εξετάσεων, νοσηλεία, κ.α.), την ένδυση, την υπόδηση, έξοδα συγκοινωνίας, έξοδα επικοινωνίας, ψυχαγωγία, έξοδα επαγγελματικής αποκατάστασης ή εκπαίδευσης (φροντιστήρια, αθλητικές δραστηριότητες, σχολικά έξοδα) θεωρητικής ή τεχνικής οποιουδήποτε βαθμού, συμπεριλαμβανομένης και της πανεπιστημιακής (όταν πρόκειται για ενήλικο τέκνο).

   Επομένως το περιεχόμενο της διατροφής αποτελείται από όλα όσα είναι αναγκαία για την συντήρησή του τέκνου, καθώς και για την ανατροφή του και την επαγγελματική και εν γένει εκπαίδευσή του. Η έκταση και το ύψος της διατροφής εξαρτάται και συναρτάται από τις πραγματικές ανάγκες του ανηλίκου τέκνου με κριτήρια τις συνθήκες ζωής του (ανάλογη διατροφή) και το οικογενειακό του περιβάλλον, άρα και την οικονομική κατάσταση του υποχρέου.

   Σε περίπτωση μη καταβολής της διατροφής ανηλίκου τέκνου από τον υπόχρεο γονέα, είτε αυτή έχει προσδιοριστεί σε επίπεδο ιδιωτικού συμφωνητικού μεταξύ των γονέων και έχει επικυρωθεί στα πλαίσια συναινετικού διαζυγίου από το Δικαστήριο, συνιστώντας εκτελεστό τίτλο, είτε έχει προσδιοριστεί με δικαστική απόφαση στα πλαίσια αντιδικίας, υπάρχουν ποινικές συνέπειες, οι οποίες αφορούν αυτόφωρη διαδικασία αλλά και κατάσχεση κινητής ή ακίνητης περιουσίας. Κατάσχεση περαιτέρω μπορεί να χωρέσει και σε βάρος του μισθού του υπόχρεου κατά το ήμισυ. Σε περίπτωση ανεργίας του υπόχρεου, δεν υπάρχει νομοθετική πρόβλεψη απαλλαγής του από την υποχρέωση διατροφής. Ωστόσο με σχετική αίτηση μεταρρύθμισης της προϋπάρχουσας απόφασης που επιδικάζει το κονδύλιο της διατροφής για λογαριασμό του ανηλίκου τέκνου μπορεί να ζητήσει ο υπόχρεος από το δικαστήριο να λάβει υπόψη του την «πρόσφατη» οικονομική του αδυναμία, περιορίζοντας το ποσό της διατροφής.

    Η διατροφή, ανάλογη ή στοιχειώδης, προκαταβάλλεται κάθε μήνα (ΑΚ 1496). Το δικαστήριο μπορεί να ορίσει διαφορετικά κατά περίσταση, χωρίς, όμως, να καταργήσει την περιοδικότητα ή να υπερβεί το χρονικό διάστημα του μήνα. Οι γονείς/υπόχρεοι δικαιούνται να προσδιορίσουν τον τρόπο και τα χρονικά διαστήματα που θα προκαταβάλλουν τη διατροφή στο ανήλικο παιδί τους. Η συνεισφορά των γονέων στη διατροφή του τέκνου τους κατά κανόνα είναι χρηματική, μπορεί όμως να εκπληρωθεί και σε είδος. Οι γονείς συνεισφέρουν στη διατροφή του ανηλίκου με τη περιουσία τους, με τα εισοδήματα τους και με τη προσωπική εργασία τους.

   Ως συνεισφορά υπολογίζεται και η προσωπική εργασία του γονέα που έχει την επιμέλεια και διαμένει με το τέκνο. Είναι οι λεγόμενες παροχές σε είδος του γονέα όπως για παράδειγμα η βοήθεια στα μαθήματα του ανηλίκου από το γονέα που έχει την επιμέλεια, η μέριμνα για τη ψυχαγωγία του ανηλίκου, η απώλεια χρόνου για τη συνοδεία του στο σχολείο, το ενδιαφέρον για τη περιποίηση του κ.α. Η αναλογία της συνεισφοράς που οφείλουν η γονείς για τη διατροφή του ανήλικου τέκνου τους υπολογίζεται από το κλάσμα που προκύπτει μεταξύ των ατομικών πόρων του κάθε γονέα ξεχωριστά και το άθροισμα των οικονομικών δυνάμεων και των δύο μαζί. Σύμφωνα λοιπόν με τα εισοδήματα τους αλλά και τις συνθήκες ζωής που έχει το τέκνο ο κάθε γονιός συνεισφέρει αναλογικά με τις δυνάμεις του στη διατροφή του ανήλικου τέκνου.

   Για την υποχρέωση διατροφής, η οποία αφορά ανήλικους, δεν τίθεται ζήτημα παραιτήσεως εκ της υποχρέωσης, διότι είναι επιβεβλημένη εκ του νόμου. Ακόμη και εάν μία τέτοια συμφωνία γίνει σε επίπεδο ιδιωτικού συμφωνητικού με τη συναίνεση των δύο γονέων, ένας τέτοιος όρος δεν είναι νομοθετικά έγκυρος. Δεν είναι έγκυρη η παραίτηση από μελλοντική διατροφή. Ισχύει όμως για τις δόσεις της διατροφής που ανάγονται στο παρελθόν.

   ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΕΝΗΛΙΚΟΥ ΤΕΚΝΟΥ

   Δικαίωμα διατροφής έχει και το ενήλικο τέκνο εφόσον δε μπορεί να διατραφεί από μόνο του (άρθρο 1486 ΑΚ), δηλαδή όταν δεν αρκεί η περιουσία του, αν δε μπορεί να βρει κατάλληλη εργασία για την ηλικία του, αν δεν έχει καλή υγεία καθώς και αν έχει περαιτέρω εκπαιδευτικά έξοδα ή ενυπάρχουν άλλες επιβαρυντικές οικονομικές περιστάσεις στη ζωή του τέκνου.

   Το ενήλικο τέκνο δηλαδή, πρέπει να αναλώσει την περιουσία του (το κεφάλαιο) πριν στραφεί στους γονείς του. Σχετικά με την εκπαίδευση του ενηλίκου, εξεταστέο είναι το θέμα μέχρι ποιου χρονικού σημείου μπορεί να ζητήσει διατροφή και αν μπορεί να εργαστεί. Το ενήλικο τέκνο για να αξιώσει διατροφή από τους γονείς του δε θα πρέπει να έχει κινητή ή ακίνητη περιουσία για τη κάλυψη των βιοτικών του αναγκών, οι γονείς δε των ενήλικων τέκνων μπορούν να προβάλλουν την ένσταση διακινδύνευσης ιδίας διατροφής αν το ενήλικο τέκνο έχει περιουσία κινητή ή ακίνητη ικανή να του εξασφαλίσει επαρκές εισόδημα για τη κάλυψη των εξόδων του.

   Μεταρρύθμιση απόφασης διατροφής

   Η απόφαση περί διατροφής τέκνου είναι δεκτική μεταρρύθμισης, σύμφωνα με το άρθρο 1494 ΑΚ επειδή η απόφαση που επιδικάζει διατροφή δε λαμβάνει υπόψιν της τυχόν δυσχερή οικονομικά μελλοντικά γεγονότα είναι δεκτική μεταρρύθμισης. Η μεταρρύθμιση της διατροφής πραγματοποιείται με τη μεταρρυθμιστική αγωγή κατά την οποία τόσο ο υπόχρεος όσο και ο δικαιούχος μπορούν να αιτηθούν την αύξηση, τη μείωση, την αλλαγή του τρόπου ή του χρόνου καταβολής ακόμα και τη παύση της διατροφής. Τονίζεται όμως πως η μεταβολή των όρων της διατροφής δε θα πρέπει να έχει ευκαιριακό χαρακτήρα αλλά να είναι ουσιώδης, να έχει διάρκεια και σταθερότητα και να μην οφείλεται σε υπαιτιότητα του αιτούντος τη μεταρρύθμιση της διατροφής. Αρμόδια για την εκδίκαση υποθέσεων διατροφής τέκνων είναι του Μονομελούς Πρωτοδικεία της Χώρας. Αναφορικά με τη κατά τόπο αρμοδιότητα η αξίωση διατροφής των τέκνων κατά των γονέων τους μπορούν να δικαστούν στο δικαστήριο του τόπου κατοικίας των τέκνων και στη περίπτωση των ανήλικων τέκνων μπορούν να δικαστούν από τα δικαστήριο του τόπου όπου πρέπει να εκπληρωθεί η παροχή.